Bosna‑Hersek’te Asgari Ücret Ne Kadar? Tarihsel Arka Plan ve Güncel Durum

Güneydoğu Avrupa’da yer alan Bosna‑Hersek’in iş gücü piyasasını değerlendirirken, asgari ücret konusu hem ekonomik hem de sosyal adalet açısından önemli bir göstergedir. Bu yazıda ülkenin tarihsel dönüşümü, mevcut asgari ücret uygulamaları ve akademik tartışmalar ışığında durumu analiz edeceğiz.

Tarihsel Arka Plan

Bosna‑Hersek, eski Yugoslavya döneminden başlayarak 1990’lı yıllardaki savaş ve ardından gelen yeniden yapılanma süreciyle ekonomik açıdan çalkantılı bir yol izledi. Bu süreçte iş gücü piyasasında kurumsallaşma, ücret politikaları ve sosyal koruma sistemleri özelleşmiş ya da yeniden yapılandırılmıştı. Bu bağlamda asgari ücretin belirlenmesi ve uygulanması, devletin ekonomik istikrarı ile işçiler arasında denge kurma çabasıyla şekillendi.

Asgari ücret uygulamasına dair veriler, ülkenin iki özerk entite düzeyinde değişiklikler gösteriyor. Örneğin Federasyon Bosna Hersek (FBiH) ve Sırp Cumhuriyeti (Republika Srpska) farklı düzenlemeler yapabiliyor. 2022–2024 döneminde asgari ücret yaklaşık 543 BAM (1 BAM ≈ 0,51 EUR) seviyesindeydi. :contentReference[oaicite:3]{index=3}

Ekonomik toparlanma, euro/döviz kuru baskıları ve enflasyon, asgari ücretin gerçek alım gücünü etkiledi. Bu yüzden yalnızca nominal rakamlar değil, reel alım gücü ve yaşama maliyeti açısından da değerlendirme yapmak gerekir.

Güncel Durum ve Veriler

2024 yılı için resmi verilere göre Bosna‑Hersek’te asgari ücret 619 BAM/ay olarak gösterilmiştir. :contentReference[oaicite:4]{index=4} Ancak bu rakam, yalnızca belirli bir entite için geçerlidir ve net/gross ayrımı her yerde aynı değildir.

Daha güncel olarak, Federasyon Bosna Hersek’te 1 Ocak 2025’den geçerli olacak şekilde net asgari ücret 1 000 KM (≈ 511 EUR) olarak karara bağlanmıştır. Brüt tutar ise 1 562 KM olarak belirlenmiştir. :contentReference[oaicite:5]{index=5} Bu artış, önceki seviyeye göre yaklaşık %60 düzeyinde bir yükseliş anlamına gelmektedir. :contentReference[oaicite:6]{index=6}

Bu durumda; farklı entitelerde (özellikle Sırp Cumhuriyeti) rakamlar hâlâ değişiklik gösterebiliyor. :contentReference[oaicite:7]{index=7} Asgari ücretin bölgesel farklılık göstermesi, Bosna‑Hersek’in karmaşık siyasi ve idari yapısıyla doğrudan ilişkilidir.

Akademik Tartışmalar ve Zorluklar

İşçi hakları ve ücret politikaları üzerine yapılan akademik çalışmalarda öne çıkan konular şunlardır:

• Yaşama Maliyeti ve Alım Gücü: Nominal asgari ücret artarken, enflasyon, döviz kuru dalgalanmaları ve bölgesel farklılıklar alım gücünü düşürebiliyor. Bu da işçilerin temel ihtiyaçlarını karşılamalarını zorlaştırıyor.
• Bölgesel ve İdari Farklılıklar: Federasyon ve Sırp Cumhuriyeti gibi farklı idari yapılar arasında ücret ve sosyal koruma açısından eşitsizlikler bulunuyor. Bu, eşitlik ve sosyal adalet açısından tartışma yaratıyor.
• Gri Ekonomi ve Kayıt Dışı Çalışma: Asgari ücretin resmi düzeyde yükseltilmesi, bazı işverenleri kayıt dışı istihdama yönlendirebiliyor. Bu durum sosyal güvenlik ve vergi geliri açısından sorun yaratıyor.
• Politik Ekonomi Bağlamı: Asgari ücret artışı politik bir tercih olarak da görülüyor; seçimlerin ve toplumsal baskıların etkisi altında kalabiliyor. Bu bağlamda artışların sürdürülebilirliği sorgulanıyor.

Ayrıca, uluslararası karşılaştırmalarda Bosna‑Hersek hâlâ asgari ücret açısından Avrupa’da alt sıralarda yer alıyor. Bu durum, genç iş gücünün göç etmesine ve iş piyasasında nitelik bakımından zayıflıklara yol açabiliyor.

Sonuç ve Değerlendirme

Bosna‑Hersek’te asgari ücret konusu basit bir sayıdan ibaret değildir; tarihsel, idari ve ekonomik birçok katmanı içerir. 2025 itibarıyla Federasyon düzeyinde asgari ücretin 1 000 KM’ye çıkarılması önemli bir adım olmakla birlikte, bu rakamın gerçek hayatta işçilerin yaşam standartlarını nasıl etkilediği analitik olarak değerlendirilmelidir.

Okuyucuya düşünsel olarak bırakabileceğimiz sorular şunlardır:

• Nominal ücret artışları gerçekten işçilerin yaşam standardını ne kadar yükseltir?
• Bölgesel ve idari farklılıklar, sosyal adalet açısından nasıl dengelenebilir?
• Kayıt dışı çalışma ile mücadele eden bir ülkede asgari ücret artışı tek başına yeterli bir araç mıdır?
• Asgari ücret politikası ile göç ve nitelikli iş gücünün ülkede kalması arasında nasıl bir ilişki kurulabilir?

Bu bağlamda, Bosna‑Hersek’te asgari ücretin ne kadar olduğu sorusunun cevabı kadar, “bu ücretin ne kadar işlevsel olduğu” ve “sürdürülebilirliği” de güncel ve geleceğe dönük bir değerlendirmeyi hak etmektedir.

::contentReference[oaicite:8]{index=8}